بار همراه گردشگران و کالاهای ممنوعه یکی از موضوعاتی که همیشه در هنگام بستن چمدان برای شروع یک مسافرت، دغدغه مسافران است، نوع و حجم وسایلی است که می‌توانند با خود به‌همراه داشته باشند. در این دغدغه دو نوع محدودیت وجود دارد؛
- مقررات و محدودیت‌های ورود بار به هواپیما: خطوط هوایی بنابر سیستم امنیتی و حفاظتی خود دارای قوانین خاصی است که مسافر باید قبل از بستن چمدان و یا در هنگام تهیه بلیط از آنها آگاه شود. (خود کسب اطلاعات کند)
- قوانین گمرگی کشور مقصد: اینکه مسافر حق دارد چه نوع کالا را به چه میزانی به همراه خود داشته باشد؟ ورود چه نوع کالایی به آن‌کشور ممنوع و چه کالا و وسایلی مجاز است؟
برای مسافرت به ایران توجه به موضوعات زیر درخصوص ورود کالا و وسایل توصیه می‌شود:
- گردشگران می‌توانند علاوه بر لوازم شخصی، هدیه و سوغات که به طور قطعی و بدون پرداخت گمرک قابل ترخیص است، اشیاء زیر را به همراه داشته باشند؛
- جواهرات شخصی، دوربین عکاسی و فیلم‌برداری با مقدار متناسب فیلم و نوار یا ملزومات آن، پروژکتور فیلم یا اسلاید، دوربین چشمی، آلات موسیقی، ضبط و پخش به همراه نوار و لوح فشرده، گیرنده رادیویی، تلویزیون، ماشینِ تحریر، ماشین‌حساب، رایانه شخصی، کالسکه بچه، صندلیِ چرخ‌دار (ویلچر)، لوازم و تجهیزات ورزشی، تلفن همراه، قایق پارویی، جعبه وسایل کمک‌های اولیه، تجهیزات پزشکی قابل‌حمل و داروهای مورد نیاز مسافر.
- اقلام همراه گردشگر باید شخصی بوده و یا هدیه و سوغات باشند تا شامل احراز شرایط کالای همراه گردشگر شوند. به زبان ساده‌تر کالا برای فروش نباشد، در غیر این‌صورت از شمول قوانین مسافری خارج شده و تابع قوانین تجاری زیر می‌شود؛
- داشتن کارت بازرگانی،
- مجوز ثبت سفارش وزارت صنعت، معدن و تجارت،
- اخذ مجوز از سایر وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها (بسته به نوع کالا).
- منظور از لوازم شخصی، اشیای نو و مستعمل یک گردشگر است که ممکن است به طور معمول و عرفی در طول سفر برای استفاده شخصی وی لازم باشد. این لوازم مشمول معافیت گمرکی بوده اما شامل کالایی که جنبه تجاری دارد نخواهد شد. تشخیص استفاده شخصی یا تجاری از کالا با گمرک است.
(هر مسافر در هنگام ورود می‌تواند به ارزشی معادل 80 دلار کالای نو به شرط غیرتجاری بودن و نداشتن ممنوعیت شرعی و قانونی با معافیت گمرکی، ترخیص نماید. بدیهی است ورود کالایی بیشتر از این ارزش، شامل مقررات صادرات و واردات بوده و باید عوارض و گمرکی آن پرداخت شود.)
- چنانچه گردشگری لوازم و وسایلی را به‌همراه داشته باشد که قصد استفاده از آن را در طول سفر به ایران ندارد و یا جزء کالاهای غیر قابل ورود به ایران است می‌تواند آنها را در هنگام ورود به ایران به انبارهایی که گمرک برای این منظور اختصاص داده، بسپارد. حداکثر مدت نگهداری این وسایل 3 ماه بوده و تا دو ماه قابل تمدید است. بعد از این مدت، این وسایل مطابق آیین‌نامه گمرکی، کالای متروکه محسوب شده و به نفع دولت ضبط می‌شود.
- در صورت درخواست مأمورین گمرک گردشگران موظفند کالای همراه خود را به گمرک اظهار نمایند. این اظهار عمدتاً به صورت شفاهی انجام می‌شود و چنانچه از طرف گمرک به آنها برگ اظهارنامه مخصوص مسافری داده شود باید آن را با دقت تکمیل کرده و به گمرک ارائه کند. چنانچه گردشگر اجناس خود را جاسازی و به گمرک اظهار نکرده باشد و گمرک بر اثر بازرسی آنها را کشف نماید ممکن است مشمول مقررات قاچاق کالا شود.
- اسباب سفر و لوازم شخصی گردشگر که در موقع حرکت از مبدأ به‌عنوان بار به شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی تحویل داده می‌شود حتی در صورتی که از یک‌ماه قبل تا یک‌ماه بعد از ورود وی، وارد قلمرو گمرکی ایران شود، اسباب سفر و اشیاء شخصی همراه وی محسوب می‌شود و ترخیص آن بدون حق گمرکی است. در شرایطی که اسباب سفر و اشیاء مذکور خارج از مهلت‌های مقرر وارد شود به شرط وجود عذر موجه (به تشخیص گمرک ایران) به همین روش، قابل ترخیص است.
کالاهای ممنوع در مرز
ورود کالاهای زیر به ایران ممنوع است و گردشگر نمی‌تواند آنها را به‌همراه داشته باشد. (موضوع این کالاها، به‌غیر از ممنوعیت‌های مبحث واردات است که هرساله بنابر سیاست‌های اقتصادی کشور وضع می‌شود و واردات و صادرات برخی کالاها را ممنوع اعلام میکند)؛
- مشروبات الکلی؛
- وسایل قمار؛
- اسلحه سرد و گرم و مواد محترقه و منفجره؛
- موادمخدر از هرنوع و به هرمیزان؛
- نشریات، تصاویر، فیلم، عکس و هر کالایی که مغایر با شئونات مذهبی و ملی کشور باشد؛
- هر نوع نوشته مخالف مذهب رسمی کشور و یا مخلّ نظم و عفت‌عمومی و شئون ملی؛
- دستگاه‌های مخصوص عکاسی و فیلم‌برداری هوایی (پیشنهاد می‌شود در صورت نیاز، این دستگاه‌ها از داخل ایران تهیه شود.)؛
- دستگاه‌های فرستنده و قطعات متعلق به آنها از هرنوع مگر با موافقت وزارت مخابرات؛
- اسکناس‌های خارجی از جریان قانونی خارج شده، اسکناس، تمبر و برچسب (باندرول) تقلبی و بلیط بخت‌آزمایی (لاتاری)؛
- سامانه‌های (سیستم) استراق سمع، فرستنده‌ها و ضبط‌کننده‌های کوچک اعم از ریزدوربین‌ها و ریزمیکروفون‌ها با قابلیت جاسوسی و فرستنده‌های خاص و پوششی با سرعت بالا،
- انواع کالا یا سامانه‌های(سیستم) با قابلیت کنترل و شنود ارتباطات باسیم و بی‌سیم (مونیتورینگ) و سامانه‌های (سیستم) رمزکننده که در راستای اهداف جاسوسی کاربرد دارند، مگر با موافقت وزارت اطلاعات در هر شرایطی.
کالاهای دارای محدودیت ورود به ایران
ورود برخی کالاها و اجناس به‌صورت کلی به ایران ممنوع نیست بلکه بسته به شرایط، میزان و لزوم اخذ مجوزهای مختلف، ورود آنها مشروط و محدود شده است. این کالاها عبارتند از؛
ارز:
هر مسافر می‌تواند تا سقف 10 هزار یورو، ارز، اسناد بانکی از قبیل (چک بانکی، چک تضمینی، چک مسافرتی و سایر اسناد مالی قابل انتقال) و اوراق بهادار بی‌نام مانند اوراق قرضه را به صورت فیزیکی وارد کند. برای ورود این مقدار، اظهار به گمرک نیازی نیست، اما ورود بیش از آن مستلزم اظهار آن به گمرک و ثبت اطلاعات در درگاه الکترونیکی نزد گمرک به آدرس اینترنتی http://cdf.irica.ir بوده و پس از تحویل ارز نزد بانک ملی و اخذ رسید چاپی با کد رهگیری مجاز است.
استرداد وجه ارز از بانک ملی پس از تأیید مرکز اطلاعات مالی و مبارزه با پولشویی (FIU) امکان‌پذیر است.
مسافر خارجی، قبل از ورود به کشور می‌تواند از اظهار ارز بیش از ده هزار دلار (و یا معادل آن) انصراف داده و پس از رعایت تشریفات خروج، از کشور خارج شده و ارز خود را مرجوع کند. عدم رعایت مقررات مذکور ممکن است گردشگر را مشمول مجازات مقرر در قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مصوب سال1392 نماید[1].
طلا و نقره:
ورود زیورآلات طلای همراه مسافر از قبیل گردن‌بند، دست‌بند، گوشواره، انگشتری، النگو، ساعت و غیره در حد متعارف و برای مصارف شخصی به‌صورت واحد و تا سقف 150گرم مجاز بوده و ورود مازاد بر آن منوط به کسب اجازه قبلی از بانک مرکزی است.
اقلام مخابراتی:
ورود و ترخیص اقلام مخابراتی «تلفن بی‌سیم و»… منوط به ارائه مجوز از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است.
گل‌و‌گیاه:
ورود و ترخیص گیاهان گل، نهال و انواع بذر منوط به ارائه مجوز از قرنطینه نباتی است.
ورود گیاهان منوط به رعایت ماده 11 قانون حفظ نباتات[2] و اخذ مجوز از نماینده جهاد کشاورزی مستقر در فرودگاه است.
دارو:
ورود دارو فقط در حد مصرف شخصی قابل ترخیص است، بیش از آن مشمول اخذ مجوزهای قانونی از قبیل وزارت بهداشت و… بعلاوه پرداخت حقوق ورودی و سایر عوارض متعلقه خواهد بود.
سیگار و تنباکو:
ورود سیگار برای هر گردشگر به میزان یک باکس معادل 200 نخ یا 50 عدد سیگار برگ مجاز است. همچنین میزان مجاز تنباکو برای هر مسافر 250 گرم است.
پرنده‌های کنترلی:
ورود پرنده‌های کنترلی (از جمله هلی‌کوپتر و کواد کوپترها و…) مشمول اخذ مجوزهای خاص است که با توجه به وجود آنها در داخل ایران توصیه می‌شود این پرنده‌های کنترلی در داخل ایران خریداری و تهیه گردد.
حیوانات:
حیوانات یکی از گزینه‌های انتقال انواع بیماری‌ها به حیوانات دیگر و حتی انسان هستند به همین دلیل کشورها برای کنترل این مشکلات، قوانین و مقررات ویژه‌ای برای ورود حیوانات چه برای تجارت و به‌صورت عمده و چه به‌همراه گردشگر وضع کرده‌اند.
عموماً مجوز ورود حیوانات به همراه گردشگران برای حمایت از گسترش این صنعت و سهولت گردشگری است.
مطابق قوانین ایران تنها حیوانات مجاز همراه گردشگر (برای ورود و یا خروج از کشور) سگ، گربه و پرندگان زینتی هستند. ورود و خروج سایر حیوانات از قبیل خزندگان و آبزیان و … و خوراک و مکمل و داروهای مرتبط با حیوانات و همچنین فرآورده‌های خام با منشاء دامی به‌همراه مسافر ممنوع است.
چنانچه گردشگری قصد به‌همراه داشتن حیوان خانگی خویش (سگ، گربه و پرنده زینتی) را در سفر به ایران دارد باید قبل از سفر، مدارک زیر را تهیه کرده و تا هنگام خروج از ایران این مدارک را به‌همراه داشته باشد[3].
- ارائه اصل گواهی بهداشتی بین‌المللی با درج شماره میکروچیپ حیوان (برای پرندگان حلقه پا) از دامپزشکی دولتی کشور مبدأ که بیش از هفت روز از تاریخ صدور آن سپری نشده باشد؛
- ارائه اصل و کپی شناسنامه بهداشتی حیوان با درج مشخصات واکسن‌های تلقیح شده ضروری، به‌خصوص واکسن هاری؛
- ارائه اصل و کپی صفحه اول گذرنامه؛
- درج نام مسافر و شماره میکروچیپ حیوان (در مورد پرندگان حلقه پا) در گواهی و شناسنامه بهداشتی الزامی است.
بدیهی است در صورت هرگونه نقص در مدارک مورد نیاز و یا وجود علائم بیماری، ترخیص حیوان همراه مسافر مقدور نیست.
در خصوص ورود و خروج حیوانات توجه به موارد زیر نیز لازم است:
- حیواناتی که قبلاً با دریافت گواهی بهداشتی از اداره‌های دامپزشکی دولتی ایران از کشور خارج شده باشند برای بازگشت به کشور، باید نسبت به اخذ گواهی بهداشتی از دامپزشکی دولتی کشور مبدأ (کشور خارجی) اقدام نمایند.
- در صورت کامل بودن مدارک بهداشتی، پرندگان همراه مسافر پس از نمونه‌برداری و اخذ نتایج آزمایشگاهی و در صورت تأیید سلامت قابل ترخیص هستند.
- تعداد مجاز حیوانات خانگی همراه مسافر جهت ورود و خروج، سگ و گربه از هرگونه دو قلاده (حداکثر چهار قلاده) و پرنده از هرگونه دو قطعه (حداکثر ده قطعه) است.
- خروج گونه‌های پرندگان خاص و درحال انقراض مستلزم ارائه تأییدیه از سازمان حفظ محیط‌زیست بوده و ورود آن مستلزم ارائه تأییدیه (CITES) از کشور مبدأ است.
- خروج حیوان و پرنده بدون مسافر و به‌صورت پستی یا باربری (CARGO) مستلزم هماهنگی با کشور مقصد است. اطلاع از قوانین قرنطینه‌ای کشور مقصد، رعایت آنها و مسئولیت هرگونه عواقب و خسارت ناشی از عدم هماهنگی به عهده صاحب حیوان است.
- ورود حیوان و پرنده به صورت بدون مسافر و از طریق پست و یا گمرک تجاری باربری (CARGO) ممنوع است. حیوان و پرنده در صورتی همراه مسافر تلقی می‌گردد که علاوه‌بر داشتن مدارک مندرج در بخش فوق، از طریق سالن مسافری فرودگاه وارد گردد.
[1] ماده یک قانون قاچاق کالا و ارز: قاچاق کالا و ارز هر فعل یا ترک فعلی است که موجب نقض تشریفات قانونی مربوط به ورود و خروج کالا و ارز گردد و براساس این قانون و یا سایر قوانین، قاچاق محسوب و برای آن مجازات تعیین شده باشد، در مبادی ورودی یا هر نقطه از کشور حتی محل عرضه آن در بازار داخلی کشف شود.
[2] ماده 11 قانون حفظ نباتات: وارد کردن بذر، پیاز، قلمه، پیوند، ریشه، میوه، نهال و تخم نباتات و به طور کلی هرگونه نبات و قسمت‌های نباتی به کشور مستلزم تحصیل پروانه قبلی از وزارت کشاورزی است. به اشخاصی که بدون پروانه اجناس مزبور را وارد کنند اخطار می‌شود که حداکثر در ظرف مدت یک‌ماه به خارج از کشور برگردانند و الا با حضور نماینده سازمان حفظ نباتات در گمرک معدوم خواهد شد.
[3] گمرک جمهوری اسلامی ایران در تاریخ 28/1/1396 طی نامه‌ای به فرودگاه‌های کشور مستند به بند 5 مندرجات ذیل فصل یک مقررات صادرات و واردات، ورود سگ و گربه را به همراه مسافر ممنوع کرده است. به نظر نویسنده چون حیوانات همراه مسافر در تعریف واردات و صادرات قرار نمی‌گیرد و گردشگر مجدداً حیوان را از کشور خارج میکند، استناد گمرک ایران به این قانون اشتباه و این دستور‌العمل غیرقانونی است. در هر صورت این نامه، موضوع را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است. اکنون، مجوز ورود سگ به همراه مسافر، صادر شده است.(بار همراه گردشگران و کالاهای ممنوعه)
منبع: کتاب راهنمای حقوقی سفر به ایران- مولف دکتر سعید بدخش- چاپ مهکامه
