مسافرت به ایران با وسیله نقلیه شخصی
یکی از انواع متداول سفر و گردشگری، مسافرت با خودرو و موتورسیکلتهای شخصی، بویژه خودروهای دارای امکانات سفر است. لذت سفر با وسایل نقلیه شخصی هر چند سختیها و مشکلات خاص خود را دارد اما برای طرفداران این نوع گردشگری لذتی متفاوت با همه انواع دیگر سفرها خواهد داشت.
این دسته از گردشگران باید برای ورود وسیله نقلیه خود به ایران مجوز داشته باشند. به دو روش میتوان مجوز ورود خودرو گرفت:
روش اول: گرفتن کارنه دوپاساژ
کارنه دو پاساژ یک نوع جواز ورود وسایل نقلیه موتوری به ایران و دیگر کشورها است که توسط کانونهای جهانگردی کشورهای ملحق به قرارداد گمرکی (سال 1954 نیویورک) صادر میشود. این مجوز به صورت 5، 10، 15 و 25 برگی است و در هر بار عبور از مرز یک کشور یک برگ آن باطل میشود. مدت اعتبار این دفترچهها یک سال از تاریخ صدور آن است.
مسافران خارجی، جهانگردان و ایرانیان مقیم خارج از ایران که خواهان این مجوز برای ورود به ایران با خودروی شخصی و یا موتورسیکلت خود هستند باید به کانون جهانگردی کشورهای خود مراجعه، مجوز (کارنه دو پاساژ) را اخذ کنند و در زمان ورود به گمرک ورودی ارائه دهند. در این صورت میتوانند متناسب با مهلت ویزا و حداکثر تا سهماه با توجه به مدت اعتبار جواز عبور، بدون الزام به تسلیم اظهارنامه یا تأدیه وجهالضمان[1] به گمرک، از وسیله نقلیه خود در کشور استفاده کنند و در مدت مزبور چندینبار با وسیله خود از راههای مجاز وارد و خارج شوند.
خارجیان و ایرانیان مقیم خارج از کشور میتوانند با دریافت دفترچه تردد (کارنه دو پاساژ یا تریپ تیک) به ایران مسافرت کنند. در مرز ورودی گمرک شرایط زیر برای اجازهی عبور لازم است:
- تطبیق نام دارنده کارنه (مندرج روی جلد دفترچه کارنه) با واردکننده وسیله نقلیه؛
- تطبیق مشخصات وسیله با مندرجات کارنه از کانونهای اتومبیلرانی کشور مبداء که برای ایران معتبر است؛ در نظرگرفتن مندرجات پشت جلد دفترچه مبنی بر اعتبار آن برای ایران؛
- همچنین عدم قید نام ایران در مهر بیضی شکل ضرب شده بر روی کارنه؛
- منقضی نشدن تاریخ اعتبار (تاریخ انقضای اعتبار روی جلد کارنه قید شده است).
وسیله نقلیه شخصی که به صورت موقت و برای تردد وارد کشور میشوند برای گرفتن پلاک موقت پس از اخذ گواهی مربوطه از گمرک مرز ورود، باید به اولین واحد شمارهگذاری راهنمایی و رانندگی که در گواهی صادره از گمرک مرز ورود مشخص شده، مراجعه نمایند.
استفاده از مزایای این نوع مجوز منوط به وجود همه شرایط زیر در جواز عبور است:
- جواز یاد شده برای ورود وسیله نقلیه به ایران دارای اعتبار باشد.
- مندرجات و اوصاف مذکور در جواز عبور با مشخصات وسیله نقلیه وارده مطابق باشد.
- در هیچیک از قسمتهای مختلف جواز یادشده آثار قلمخوردگی یا حک و اصلاحی وجود نداشته باشد، مگر اینکه کانون صادرکننده جواز اصلاحی را که به عمل آمده با مهر و امضای خود گواهی کرده باشد.
- این روش بهدلیل سهولت و انجام بخشی از امور آن در کشور مبدا برای گردشگران توصیه میشود.
روش دوم: گرفتن پروانه ورود موقت
کسانی که به دلایلی موفق به اخذ دفترچه کارنه دو پاساژ یا تریپتیک نشدهاند، میتوانند در مرز ورودی با سپرده نقدی یا ضمانتنامه بانکی یا تضمین بیمهنامه، نسبت به اخذ پروانه ورود موقت با رعایت شرایط مقرر (ایرانیان مقیم خارج و مسافران خارجی دارای ویزای معتبر توریستی) اقدام نمایند. این روش به دلیل طولانی بودن مراحل اداری توصیه نمیشود.
جهت استفاده از هر دو نوع مجوز، آگاهی از موضوعات زیر توصیه میشود:
ایرانیان مقیم خارج از کشور در صورتی میتوانند از مقررات این ماده استفاده نمایند که قبل از ورود به ایران حداقل سه ماه در خارج از کشور اقامت داشته باشند.
وسیله نقلیه در مدت اعتبار پروانه ورود موقت، میتواند بعد از ثبت تاریخ و کنترلهای لازم از راههای مجاز به دفعات خارج و وارد شود.
چنانچه وسیله نقلیه از ایران خارج نشود ممکن است مشمول مقررات قاچاق گمرکی گردد، بنابراین چنانچه شخصی قصد نگهداری همیشگی خودرو در ایران یا فروش آن را دارد باید برای انجام تشریفات و اخذ مجوزهای ورود دائم و قطعی خودرو اقدام کند.
چنانچه ثابت گردد وسایل شخصی یا وسیله نقلیه شخصی مسافران غیرمقیم ایران که ورود موقت شده، خسارات کلی دیده است مرجوع کردن آن به شرط واگذاری به گمرک لزومی ندارد.
مدت مجاز تردد خودروهایی که به صورت ورود موقت توسط ایرانیان مقیم خارج از کشور و اتباع خارجی با دفترچه کارنه دوپاساژ به کشور وارد شدهاند، سهماه است به استثنای خودروهای وارده از اماراتمتحدهعربی که مجوز آنها یک ماه خواهد بود[2]و پس از مدت فوق باید از کشور خارج شود. تمدید مهلتهای مذکور منوط به موافقت قبلی گمرک ایران (دفتر واردات) خواهد بود.
وسایل نقلیه و کالاهایی که به صورت عبوری، ورود موقت، ورود موقت برای پردازش یا مرجوعی وارد کشور میشود و وسایل نقلیهای که به استناد جواز عبور بینالمللی وارد کشور میشود چنانچه در مهلت مقرر برای خروج از کشور یا تحویل به گمرک به غیر از موارد قوه قهریه (فورس ماژور) مراجعه نکند به تشخیص رئیس گمرک به ازای هرروز تأخیر مشمول جریمهای از دویست هزار (200.000) ریال تا یک میلیون (1.000.000) ریال میشود.
ورود غیر قانونی
برقراری نظم و مصالح عمومی هر کشوری ایجاب میکند؛ دولتها مانع ورودوخروج بدون اجازه شده و با آن مبارزه کنند.
هر کس بدون اجازه وارد خاک ایران شود، ورود وی غیرقانونی است و برای آن مجازات تعیین شده است. همانگونه که گفته شد اجازه ورود میتواند با صدور روادید باشد و یا با حکم کلی مبنی بر حذف روادید برای اتباع کشور خاص، که عموماً توسط هیأت وزیران این اجازه داده میشود.
مطابق ماده 15 قانون راجع به ورودوخروج اتباع خارجی مصوب 1310 افرادی که بدون اجازه و روادید و یا با استفاده از روادید جعلی به ایران وارد شوند به حبس از سه ماه تا یک سال محکوم خواهند شد[3].
[1] پرداخت وجه ضمانت
[2] در مدت سه ماه تعیینی، گردشگران میتوانند چند نوبت از کشور خارج و مجدداً وارد شوند.
[3] ماده 15 قانون راجع به ورود و خروج اتباع خارجی: اشخاص ذیل به حبس تأدیبی از سهماه تا یکسال و به جزای نقدی از دویست ریال تا دو هزار ریال و یا یکی از این دو مجازات محکوم میشوند مگر اینکه جرم آنها مشمول قوانینی شود که مجازات سختتری معین کرده باشد. به طور مثال:
- هرکس تذکره یا جواز اقامت یا جواز عبور را جعل کند و یا با علم مجعول بودن آنها را استعمال نماید و یا این قبیل اوراق مجعوله را برای دیگری تحصیل نماید.
- هرکس عامداً در نزد مأمورین ذیمدخل برای تحصیل تذکره و یا جواز اقامت و یا جواز عبور شهادت کذب داده و یا اظهارات خلاف واقع نماید و یا موضوعاتی را که در تشخیص تابعیت مؤثر است کتمان نماید و یا تذکره و یا جواز اقامت و یا جواز عبور و یا ورقه هویتی را که به وسائل مزبور تحصیل شده است عامداً استعمال کند.
رانندگی در ایران
مسافرانی که به ایران سفر میکنند خواه با وسیله نقلیه شخصی خود باشند و خواه در ایران از وسیله دیگری استفاده کنند، میتوانند به یکی از روشهای زیر مجوز رانندگی در ایران را داشته باشند:
داشتن گواهینامه بینالمللی؛
با توجه به اینکه ایران جزء کشورهای پذیرنده گواهینامه بینالمللی است افرادی که قصد دارند به ایران سفر کنند میتوانند با اخذ آن که معمولاً مدت اعتبار یک یا سه ساله دارد، مجوز رانندگی و تردد با خودرو را داشته باشند[4].
داشتن گواهینامه معتبر خارجی
مسافرانی که دارای گواهینامه معتبر از کشورهای دیگر هستند (اعم از ایرانیان یا مسافران خارجی) میتوانند تا ششماه پس از ورود به ایران، در این کشور رانندگی کنند. ولی درصورت تمایل به ادامه رانندگی در ایران (اقامت بیش از شش ماه) باید نسبت به تبدیل گواهینامه خارجی خود به گواهینامه ایرانی اقدام نمایند.
داشتن گواهینامه ایرانی
گردشگران به دو صورت میتوانند گواهینامه ایرانی بگیرند.
- از طریق تبدیل؛
افرادی که کشورشان عضو کنوانسیون بینالمللی علائم راهها، ژنو 1948 یا وین 1968 هستند. میتوانند گواهینامه خود را به گواهینامه ایرانی تبدیل کنند. البته این نوع برای اتباعی از خارج مناسب است که مدتی بیش از ششماه در ایران خواهند بود. با توجه به اینکه اکثر مسافران مدتی کمتر را در ایران به سر میبرند روش تبدیل گواهینامه برای آنها خیلی توصیه نمیشود.
مدارک مورد نیاز برای متقاضیان خارجی که قصد تبدیل گواهینامه خود را دارند به شرح زیر است؛
- نامه از وزارت امور خارجه برای افراد سیاسی؛
- نامه از پلیس مهاجرت و گذرنامه ناجا برای سایر افراد؛
- ترجمه رسمی گواهینامه معتبر که به تأیید اداره فنی دادگستری رسیده باشد، افراد سیاسی میتوانند توسط سفارت اقدام نمایند؛
- کپی گواهینامه خارجی که به تأیید سفارت کشور صادرکننده و وزارت امور خارجه رسیده باشد؛
- کپی گذرنامه (صفحه اول و برگه روادید)؛
- کپی کارت هویت سیاسی (برای افراد سیاسی)؛
- کپی دفترچه کار (در صورت داشتن)؛
- مراجعه به مرکز صدور گواهینامه؛
- گواهی سلامت جسمی و روحی و روانی.
- دریافت گواهینامه برای افرادی که مانند دیگر ایرانیان قصد اخذ گواهینامه ایرانی را دارند؛
این روش برای گردشگرانی که گواهینامه خارجی معتبر ندارند یا گواهینامه خارجی دارند ولی کشورشان عضو پیمان متقابل و عضو کنوانسیون بینالمللی راهها نیست، توصیه میشود.
مدارک موردنیاز برای ثبتنام متقاضیان خارجی که میخواهند گواهینامه رانندگی دریافت کنند به شرح زیر است:
- نامه تأییدیه اقامت از پلیس مهاجرت و گذرنامه ناجا و یا نامه از وزارت امور خارجه برای افراد سیاسی؛
- ترجمه گذرنامه (این ترجمه باید به تأیید سفارت متبوع و یا اداره فنی دادگستری برسد)؛
- کپی از گذرنامه (صفحه اول و برگه روادید)؛
- معرفی به آموزشگاههای رانندگی برای آموزش تئوری و عملی؛
- انجام آزمون در مرکز صدور گواهینامه (تئوری و عملی).
[4] برای آگاهی بیشتر، فهرستی از کشورهای پذیرندهی گواهینامه بینالمللی رانندگی، در انتهای این کتاب آمده است.
منبع: کتاب راهنمای حقوقی سفر به ایران- مولف دکتر سعید بدخش- چاپ مهکامه