نقش قوانین و گردشگری مسئولانه در حفظ آثار ناملموس
میراث فرهنگی تنها شامل بناها و اشیای تاریخی نمی شود. بلکه آداب و رسوم، اصطلاحات، زبان ها، گویش ها، بازی ها، موسیقی، ادبیات شفاهی، هنرهای اجرایی، مراسم، جشن ها، رقص ها، دانش و مهارت ها و بسیاری موارد دیگر را نیز شامل می شود. این موارد اگر چه قابل لمس و شاید مشاهده نباشند و حتی چهره مادی و خارجی هم نداشته باشند، اما بخش بسیار مهمی از میراث فرهنگی را شامل می شوند.
میراث فرهنگی ناملموس بخشی زنده از میراثی است که به دست بازماندگان با مرور زمان و به صورت پیوسته مورد استفاده و بازآفرینی قرار گرفته و طول زمان بر ارزش آن افزوده شده و حس هویت و تعلق ، به انسان و جامعه بخشیده است.
حال سوال این است که قوانین و حتی یک گردشگری مسئولانه و یا در مقابل آن گردشگری غیر مسئولانه چه اثری در حفظ و یا نابودی آن دارد؟
قبل از ورود به بحث باید دانست که کدهای اخلاقی گردشگری و باید ها و نباید های گردشگری مسئولانه همگی ریشه در نگرانی هایی دارد که نسبت به اثرات نامطلوب گردشگری در دهه ۱۹۵۰ وجود داشت. دقیقا هنگامی که کمیسیون توسعه سفر متعلق به اتحادیه بین المللی سازمان های رسمی سفر بحث هایی را درباره نحوه به حداقل رساندن اثرات منفی سفر بر مقصد آغاز کرد.
این نگرانی ها ادامه داشت و بر اساس آنها تمامی جوامع در پی کاهش این اثرات برآمدند.
در حال حاضر دیگر نمیتوان اعتقاد داشت که آثارمنفی گردشگری تنها به تخریب محیط زیست و آثار تاریخی مقصد محدود میشود بلکه با به رسمیت شناختن آثار ناملموس میبایست به نقش گردشگری بر سرنوشت و بقای آن معتقد بود.
گردشگری چنانچه غیرمسئولانه باشد از طرقی مانند بی احترامی به فرهنگ و اعمال جامعه مقصد و همچنین با تلاش برای ترک و یا تغییر عادات و رفتارهای فرهنگی این جوامع باعث از بین رفتن این آثار ارزشمند میشود.
اینجاست که نقش کدهای اخلاقی و کلا قوانین را نه تنها در رونق گردشگری نباید محدود دانست بلکه باید محدوده آن ها را در به حداقل رساندن تخریب آثار ناملموس گسترش داد. نقصی که در قوانین داخلی ما هم موجود است زیرا تخریب آثار تاریخی و باستانی که برای آنها جرم انگاری شده است تنها آثار ملموس و بنا ها را شامل میشود و حکمی در مورد نابودی آثار ناملموس وجود ندارد. به امید روزی که اهمیت و زیبایی این آثار نیز به مانند آثار ملموس درک و بدان اهمیت داده شود.
دکترسعید بدخش – وکیل دادگستری و فعال در حقوق گردشگری
